Bijnamen voor leraren
Vooraf
Bij het lezen van onderstaande bijdrage van Leo Venrooy vroeg ik me af of bijnamen voor leraren vroeger meer voorkwamen dan tegenwoordig. Ik stelde die vraag aan ChatGPT. ‘Interessant om daar meer onderzoek naar te doen’ is de eerste reactie. Aansluitend volgen enkele overwegingen die daarin meegenomen zouden kunnen worden zoals de formelere schoolcultuur van vroeger waardoor leerlingen bijnamen bedachten als een soort tegenreactie. Mogelijk gaf dat ook een gevoel van saamhorigheid, samen een bijnaam bedenken als een vorm van vermaak. Nu zijn leerlingen meer individueel gefocust op sociale media, voor leraren niet altijd plezierig zeker niet als er filmpjes uit de klas viraal gaan. Anderzijds stelt mijn chatbox dat er tegenwoordig misschien meer nadruk ligt op wederzijds respect tussen leraren en leerlingen waardoor bijnamen als minder respectvol of zelfs pijnlijk worden ervaren. Kortom: meer onderzoek gewenst. Wij beperken ons tot de bijdrage van Leo.
Ans Buys
De worst en de verse worst
Op 23 mei 2025 waren de Vrienden van het Sint-Janslyceum uitgenodigd in het Groot Tuighuis in ’s-Hertogenbosch. Daar verzorgde oud-leraar René Kok, een voordracht over het archief van onze school dat tot die tijd ergens op een zolder/kelder lag. René heeft gedurende een groot aantal jaren één dagdeel per week gewerkt aan het toegankelijk maken van dit archief, het laatste jaar bijgestaan door Lia van Grinsven. Na voltooiing is het overgedragen aan de Afdeling Erfgoed van de Gemeente ’s-Hertogenbosch. Het kan op verzoek worden ingezien. Zie hiervoor:
0997 Sint-Janslyceum te ‘s-Hertogenbosch | Collecties Erfgoed ‘s-Hertogenbosch
Dit archief bevat o.a. klassenboeken, notulen van docentenvergaderingen en veel bijzonderheden over individuele leerlingen.
Aan het einde van de voordracht vraag ik aan René of er ook een overzicht is opgenomen over bijnamen van leraren. Dat is niet het geval maar het zou leuk zijn om zoiets alsnog toe te voegen. Ik vertel dat rector Pacilly als bijnaam “de Worst” had en dat zijn opvolger, van Haperen, “de verse Worst” genoemd werd.
Ter plekke kwamen nog enkele bijnamen naar boven uit de periode eind jaren 50 tot midden jaren 60, maar ook later zijn er vast nog docenten geweest met een bijnaam. Daarom mijn oproep om in het geheugen te putten en deze bijnamen door te geven aan Vrienden Sint-Janslyceum, info@vsjl.nl
Hier volgen enkele voorbeelden:
| Van Balkom | Kale Sjef |
| Bauwens | de Baron |
| Driessen | Taart |
| Esser | het Gele Kruis |
| Van Haperen | de verse Worst |
| Heesters | de Sik |
| Van Helmond | Adje |
| Nieuwenhuizen | de Joe |
| Pacilly | de Worst |
| Sedee | Paatje |
| Van Sleeuwen | het Rund |
| Spits | La Mefiante |
| Steenhuizen | het Kuntje |
| Theunissen | de Teun |
| Uitenhaag | de Kiep |
| Wolfs | de Panter |
| ? | Habakuk |
Leo Venrooy
@Nieuwsbrief 3, september 2025